Uygulamalı Davranış Analizi (UDA), davranışların sistematik olarak incelenmesi ve sosyal açıdan önemli değişikliklerin sağlanması amacıyla uygulanan bilimsel bir yaklaşımdır. “Applied Behaviour Analysis (ABA)” olarak da bilinen bu disiplin, davranışların doğal çevredeki gözlemlenebilir ilişkilerine odaklanır.
UDA’nın Temel İlkeleri:
- Uygulama Temelli Olmalı: Çalışmalar sosyal açıdan önemli davranışlara odaklanmalı ve bireyin yaşam kalitesini iyileştirmelidir.
- Davranışa Odaklı Olmalı: Ölçülebilir ve gözlemlenebilir davranışlar analiz edilmelidir.
- Analitik Olmalı: Davranışın kontrol eden unsurları net bir şekilde belirlenmeli ve gerektiğinde değiştirilebilmelidir.
- Teknolojik Olmalı: Yöntemler açık ve detaylı olmalıdır, böylece başkaları aynı süreci tekrarlayabilir.
- Kavramsal Sistematik: Yöntemler, davranışsal prensiplerle tutarlı olmalıdır.
- Etkili Olmalı: Analizler, anlamlı değişiklikler yaratacak şekilde sonuç vermelidir.
- Genellenebilir Olmalı: Uygulanan yöntemler, farklı çevrelerde de etkili olmalıdır.
Gelişimsel ve Psikoanalitik Yaklaşımlar:
Davranış analizinin temelinde gelişimsel ve psikoanalitik yaklaşımlar yer alır. Freud’un psikoseksüel gelişim evreleri ve Erikson’un psikososyal gelişim evreleri gibi teoriler, davranışların nasıl şekillendiğini açıklamada önem taşır.
Bu temel bilgiler, UDA’nın bireylerin davranışlarını anlamada ve olumlu değişiklikler sağlamada nasıl kullanıldığını ortaya koyar.